Pan ddechreuodd artistiaid ganu caneuon poblogaidd yn y Gymraeg yn y 1960au, roedd ysgogiad gwleidyddol amlwg i nifer o’n cerddorion amlycaf.
Dros y blynyddoedd diwethaf mae sawl un wedi awgrymu bod cerddorion Cymraeg wedi colli golwg ar faterion gwleidyddol, a bod angen mwy o ganu protest.
Os ydy hyn yn wir, yna mae un eithriad amlwg i’r rheol, ac mae’n rhyddhau trac newydd sy’n esiampl berffaith o’r tân yn ei fol ar 28 Ebrill.
Brodor o Abertawe ydy Geraint Rhys, ac mae mwyafrif ei waith hyd yma wedi bod yn y Saesneg. Er hynny, bydd rhai’n ei gofio’n cydweithio â Kizzy Crawford i gynhyrchu’r gân a fideo hyfryd ‘Ble mae’r haul?’ rhyw dair blynedd yn ôl.
Mae’n troi at y Gymraeg eto gyda’i sengl ddiweddaraf, ‘Ta Ta Tata’, fydd yn gweld golau dydd ddiwedd mis Ebrill ac mae ongl wleidyddol gref i’w drac diweddaraf.
“Enw’r gân newydd yw Ta Ta Tata, ac fe gafodd ei hysgrifennu amser yr holl ansicrwydd yn ymwneud â Tata Steel falle’n cau lawr ym Mhort Talbot” meddai Geraint Rhys wrth Y Selar.
“Fi’n dod o Abertawe, ac os bydd y diwydiant yn cau bydd yn anodd dim jyst i Bort Talbot, ond i dde Cymru i gyd. Mae’r gân yn adlewyrchiad o hyn.”
Negeseuon
Mae neges y gân newydd yn glir, ond tydi ysgogiad gwleidyddol y ‘Ta Ta Tata’ ddim yn beth unigryw i Geraint o bell ffordd – yn wir, mae’n disgrifio ei hun fel ‘artist gwleidyddol Cymreig’ ar ei broffil Twitter.
Mae trafod materion gwleidyddol yn dod yn naturiol iddo felly?
“Wrth gwrs, mae pob cân fi’n canu gyda rhyw fath o ongl gwleidyddol. O leia’ mae hwn yn bwysig i mi” meddai Geraint, a gallwch ddisgwyl mwy o negeseuon o’r fath ar ei gasgliad nesaf o ganeuon.
“Mae’r EP newydd fi wedi recordio yn adlewyrchu hyn. Mae ‘na gân wedi ei chreu gyda pharti gwleidyddol yng Nghatalunya, a hefyd cân am ryfeloedd, felly’r sialens i fi yw cyfuno geiriau difyr gyda cherddoriaeth mae pobl yn gallu caru.”
Mae’r Selar wedi bod yn ddigon ffodus i gael rhagflas o ‘Ta Ta Tata’ ac rydan ni’n ffyddiog bydd digon o bobl yn ei charu, ac bydd digon hefyd yn cytuno â safbwyntiau Geraint wrth wrando arni hefyd.