Mae Y Selar yn falch iawn i gyhoeddi mai Gruff Rhys fydd yn derbyn gwobr ‘Cyfraniad Arbennig’ Gwobrau’r Selar eleni.
Mae’r wobr yn cael ei chyflwyno pob blwyddyn i gerddor sydd wedi gwneud cyfraniad mawr i gerddoriaeth Gymraeg dros gyfnod hir o amser, a sy’n parhau i wneud hynny.
Yr enillwyr blaenorol ydy Pat a Dave Datblygu, Geraint Jarman, Heather Jones ac ar y cyd i Mark Roberts a Paul Jones (Y Cyrff/Catatonia/Y Ffyrc) llynedd.
Grwpiau cynnar
Ag yntau wedi bod yn aelod pwysig o rai o fandiau amlycaf Cymru ers y 1980au, ac yn dal i arloesi gyda’i gerddoriaeth hyd heddiw, mae Gruff Rhys yn sicr yn ffitio i’r categori hwnnw.
Dechreuodd Gruff ei yrfa gerddorol fel drymiwr ar gyfer y grŵp Machlud, gan ddrymio’n hwyrach hefyd i’r grŵp Emily.
Daeth i’r amlwg o ddifrif ar ôl ffurfio’r band Ffa Coffi Pawb ym 1986, ac fel gitarydd a phrif ganwr fe’i harweiniodd i uchelfannau’r sin gerddoriaeth Gymraeg erbyn dechrau’r 1990au.
Rhyddhaodd Ffa Coffi Pawb dri albwm, sef Clymhalio, Dalec Peilon a Hei Vidal! gan ddatblygu sŵn unigryw a chyhoeddi caneuon cofiadwy sy’n dal i fod yn boblogaidd hyd heddiw.
SFA OK
A hwythau’n un o fandiau mwyaf Cymru erbyn hynny, chwalodd Ffa Coffi Pawb ym 1993, ac aeth Gruff ymlaen i ffurfio’r Super Furry Animals oedd hefyd yn cynnwys Dafydd Ieuan, drymiwr Ffa Coffi Pawb, ei frawd Cian Ciaran, Huw Bunford a Guto Pryce. Yr actor enwog, Rhys Ifans, oedd canwr gwreiddiol o grŵp cyn iddo adael, gyda Gruff yn camu eto i flaen y llwyfan fel prif ganwr.
Cafodd Super Furry Animals lwyddiant rhyfeddol gan ddod yn ganolog i’r symudiad a enwyd yn ‘Cool Cymru’ a welodd rai o fandiau Cymru’n ffrwydro mewn poblogrwydd a dod yn enwog ledled y byd.
Er iddynt symud at ryddhau cerddoriaeth Saesneg yn bennaf, bu iddynt barhau’n driw i’r Gymraeg trwy gynnwys caneuon Cymraeg ar albyms, rhoi testun Cymraeg ar eu cloriau a siarad yr iaith mewn gigs ledled y byd.
Yn wir, un o albyms gorau ac enwocaf y grŵp ydy Mwng a ryddhawyd yn 2000 – dyma albwm cyfan gwbl Gymraeg a gyrhaeddodd rif 11 yn y siartiau albyms Prydeinig.
Cenhadu
Record uniaith Gymraeg oedd cynnyrch unigol cyntaf Gruff, sef yr albwm Yr Atal Genhedlaeth, a ryddhawyd yn Ionawr 2005.
Er hynny mae wedi rhyddhau pum albwm unigol arall, gyda’r diweddaraf, Pang!, unwaith eto’n record gyfan gwbl Gymraeg.
“Heb os, mae Gruff yn un o gerddorion Cymraeg pwysicaf ei genhedlaeth, ac yn wir unrhyw genhedlaeth” meddai Owain Schiavone o’r Selar.
“Mae o wedi llwyddo i oroesi’n gerddorol ers y 1980au, gan ymestyn ei gerddoriaeth ymhell tu hwnt i Gymru fach. Trwy hynny mae bob amser wedi bod yn driw i’r iaith ac wedi cenhadu dros y Gymraeg mewn ffordd gynnil ond effeithiol.”
“Dwi’n weddol sicr bod Gruff wedi dylanwadu ar lawer o’n cerddorion ifanc heddiw, a’i fod yn hynny wedi chwarae rôl bwysig yn natblygiad y sin Gymraeg gyffrous sy’n bodoli ar hyn o bryd.”
Bydd noson arbennig yn cael ei chynnal er mwyn dathlu cyfraniad Gruff Rhys yn Stiwdio Canolfan y Celfyddydau ar nos Iau 13 Chwefror. Bydd Huw Stephens yn llywio’r noson ac yn holi Gruff, a fydd hefyd yn chwarae detholiad o’i ganeuon. Tocynnau ar werth nawr.
Noson yng nghwmni Gruff Rhys (Chwefror 13) – £12
Ddim ar werth ar hyn o bryd
Llun stori: Betsan @Celf Calon